Persoonlijk Nepal Project 2016 (NL versie)

 

Persoonlijk Nepal Project 2016

Hiermee wil ik een persoonlijke fondsenwerfactie introduceren voor mijn vriend en collega Raj Bahadur* en zijn familie. Zij zijn directe slachtoffers van de vernietigende reeks aardbevingen die Nepal in het voorjaar van 2015 hebben getroffen. Hun huis in het dorp dat we hier Kumarigaon* zullen noemen, in het district Dolakha is onherstelbaar beschadigd. De regering van Nepal zal hun in stadia het totaal van 50.000 NRS (circa USD 500) uitkeren voor de herbouw, maar daarmee kunnen niet meer dan 10-20% van de werkelijke kosten gedekt worden. Bovendien verblijft de helft van de familie in een recent gebouwd huis in Kathmandu waarop een zware schuld rust, die met rente moet worden afgelost. Het gaat er vooral om de herbouw van het dorpshuis te ondersteunen en het huis in Kathmandu in bezit te kunnen houden zolang de kinderen daar studeren. Momenteel is er al 2000 USD beschikbaar gemaakt. Mijn oprechte dank gaat uit naar mijn vrienden die al hebben bijgedragen, daarnaast wil ik iedereen die is geïnteresseerd, uitnodigen dit persoonlijke hulpproject te ondersteunen met een donatie op mijn privé bankrekening: NL91 INGB 0004645555, F.Erdmann e/o M.D. van Houten, Amsterdam. (Nee ik ga er niet levenslang biertjes van drinken.) Hieronder volgen meer achtergronden en details van het project.

Ideeën en plannen

Sinds mijn eerste bezoek in 1976, hebben de Himalayalanden mijn grote belangstelling gehad. Als student  culturele antropologie heb ik veldwerk gedaan bij de Tibetaans boeddhistische bevolking van Ladakh in Noordwest-India in 1979 en 1981. In 1988 heb ik mijn eerste toeristenreis in die regio begeleid om daarna vele malen terug te keren naar Noordwest-India, Nepal, Sikkim, Bhutan en Tibet om reizen te organiseren en te begeleiden: teahouse treks, kampeerexpedities naar afgelegen cultuurgebieden, taalstudiereizen, cultuurreizen en enkele fietsreizen. Het slagen van al deze projecten is altijd afhankelijk geweest van de inzet van locale collega's, dragers, lastdierbegeleiders, koks, gidsen, taaldocenten, hotel- en lodge-eigenaars en -personeel. Met name de koks en gidsen met wie ik meermalen heb samengewerkt, zijn vrienden geworden die ik nooit zal vergeten. Ik denk vaak aan de intense belevenissen die we hebben gehad en de moeilijke situaties die ze ons hebben helpen doorstaan. Nu ik oud begin te worden en afscheid zal moeten nemen van het beroep van reisbegeleider, neem ik me voor nog eens terug te keren naar de Himalaya en deze oude vrienden en collega's op te zoeken. Misschien alleen maar een bezoekje, eten en drinken we wat en halen we herinneringen op, maar misschien kan ik sommigen van hen van mijn kant een steuntje in rug geven.

Kathmandu paleismuseum voor en na

Na de verwoestende aardbevingen van de afgelopen lente in Nepal, is er nog een idee in mij opgekomen. Vanzelfsprekend heb ik, zoals vele anderen, bijgedragen aan hulpcampagnes van regeringen en belangrijke NGO's. Maar tegelijk voel ik de behoefte langs meer persoonlijke kanalen een bijdrage te leveren. Vrienden en kennissen hebben me ook gevraagd: "Ferry, jij bent zo vaak in Nepal geweest, ken je geen mensen die we meer direct en persoonlijk kunnen ondersteunen?" In feite was dat toen niet het geval en ook nadat ik ben gaan rondvragen, heb ik niet de juiste betrouwbare kanalen of projecten gevonden. Dat kwam pas, toen een van mijn oude collega's met wie ik heb samengewerkt op pionierende expedities in 1989 en 1990, me een e-mail bericht stuurde. Hij wenste mij en mijn familie het beste voor 2016. Hij maakte het goed in Kathmandu, maar het zijn moeilijke tijden, zei hij, want zijn familiehuis in het dorp waar hij vandaan komt, was door de aardbevingen in slechte staat. Verder vroeg hij niet om hulp en ik had kunnen zeggen dat het me erg speet voor hem, met ook van mijn kant de beste wensen. Maar zijn bericht raakte me diep en ik zag de mogelijkheid om mijn plannen en ideeën te combineren: een oude kameraad opzoeken en mogelijk persoonlijke hulp bieden in Nepal en tenslotte mijn (laatste) Nepal-trektocht van aanstaande zomer voor- bereiden. Ik besloot naar Kathmandu te reizen in januari om mijn oude vriend Raj Bahadur te ontmoeten en zelf de situatie in zijn dorp te gaan bekijken.

Kathmandu

Kathmandu is natuurlijk erg veranderd sinds mijn eerste bezoeken in de jaren zeventig. De stad is qua omvang verdubbeld, nee misschien wel vervijfvoudigd en in de hele vallei wonen twee of drie maal zoveel mensen. Rond de oude huizen en tempelgebouwen van baksteen en hout zijn overal moderne gebouwen verrezen, waarin veel cement en gevlochten staaldraad is verwerkt. De nieuwe gebouwen staan er nog, de oude hebben veel schade opgelopen. Wij waren gewend rustig rond te fietsen in de vallei tussen alleen openbaar vervoer en taxi's. Nu zijn er bijna zoveel auto's, motoren, bromfietsen en scooters als er mensen wonen. Allemaal claxonneren ze voortdurend en de uitlaatgassen voegen zich bij de uitstoot van de baksteenfabrieken in de vallei. Veel mensen dragen mondkappen, vooral in het verkeer, waar maar één regel geldt, en dat is het recht van de sterkste. Ik ben expres drie dagen gaan rondfietsen om vast te stellen dat het niet gezond is en gevaarlijk.

Meer dan zeven jaar lang (2001-2008) heeft er een Maoïstische burgeroorlog, ook wel "people's war" genoemd, gewoed in Nepal. Niemand was in die tijd veilig op het 'platte' land. Men moest vluchten voor de Maoïsten of voor het regeringsleger, en de enige plek waarheen men kon vluchten, was de Kathmandu vallei. Dit is de reden voor de disproportionele recente bevolkingsgroei.

Kathmandu tempels voor en na

Ik ben vele malen teruggekeerd naar deze toch fantastische stad, die me altijd na aan het hart is blijven liggen. Maar ik heb haar nooit in een slechtere toestand aangetroffen dan vorige maand. Natuurlijk is er veel aardbevingsschade. Het oude koninklijk paleis op Durbar square, waar een populair museum is gehuisvest, is erg beschadigd. Om de hoek zijn enkele van de fantastische pagode-tempelgebouwen, die uniek en karakteristiek voor de stad waren, eenvoudigweg verdwenen. De naam Kathmandu is een verbastering van Kasthamandap, een legendarisch "houten huis". Het geldt als het oudste huis van de stad en stond op een kruispunt van karavaanroutes. Het houtwerk van het oorspronkelijk gebouw zou van één enkele gigantische boom afkomstig zijn. Later is het een soort tempel geworden. De plek die het innam in het hart van de oude stad, is nu leeg.

Kasthamandap voor en na

 

Energiecrisis

Auto's en brommers hebben altijd in de rij moeten staan in Kathmandu om te tanken. Nu waren de rijen echter kilometerslang en men moest soms meer dan vierentwintig uur wachten! Sinds afgelopen september heeft Nepal er namelijk een probleem bij, een energiecrisis.  Een groot deel van de 'Madheshi' bevolking van de Terai is ontevreden over de manier waarop zij vertegenwoordigd zijn in de landspolitiek en hoe zij financieel worden bedeeld door het overheidsbestuur. Zij hebben  zich georganiseerd in een Madheshi politieke partij met zetels in het parlement. Toen echter afgelopen september eindelijk de grondwet van de nieuwe Federale Democratische Republiek Nepal werd gepresenteerd, was men hevig teleurgesteld over het resultaat. Naar aanleiding daarvan hebben Madeshi actiegroepen de grensovergangen met India geblokkeerd gehouden en hebben zij met name de brandstoffenimport gecontroleerd. Er zijn hevige confrontaties met het Nepalese regeringsleger geweest, waarbij doden zijn gevallen, maar de Madeshi activisten zijn naar de Indiase kant van de grens verhuisd, waar het Indiase leger hun kant koos door niet tussenbeide te komen. Veel Madeshi zijn van Indiase afkomst en sommige zijn nog steeds Indiase expats. De Indiase regering werd ervan beschuldigd van de gelegenheid te gebruiken om niets ontziend druk uit te oefenen op de Nepalese politiek en economie. De beschikbaarheid van benzine, diesel, kerosine en gas is nu geheel en al teruggeworpen op de zwarte markt, waardoor de prijzen ernstig worden opgedreven. De mensen raken erg bedrukt door deze problematiek, die ze na de burgeroorlog en de aardbevingen als volslagen onnodig en gratuit ervaren. Hun totale hulpeloosheid heeft kwade gevoelens opgeroepen ten aanzien van de Madheshi bevolking, ten aanzien van India en ten aanzien van de eigen Nepalese regering.

Het laatste nieuws is dat de premier van Nepal half februari eindelijk naar New Delhi is gereisd voor besprekingen en dat daarna de transporten over de Nepalese grens zijn genormaliseerd. Nepal zal per direct extra brandstof uit India importeren om de enstigste tekorten op te vangen. Dit neemt niet weg dat meer dan vier maanden energiecrisis en prijsopdrijving de Nepalese economie en de bevolking opnieuw ernstige schade heeft toegebracht.

 

De familie van Raj Bahadur

Na 1989 en 1990 heb ik Raj Bahadur tweemaal bij toeval weergezien. Eenmaal in Noordwest-India in 1997 and daarna nog eens in mijn vertrouwde familiehotel in Kathmandu in 2006. Nu alweer 10 jaar later is hij nog steeds in goede gezondheid. Hij is al die jaren trouw voor dezelfde reisorganisatie blijven werken. Hoewel het seizoenswerk is, heeft het hem in staat gesteld voldoende te verdienen om een huis in zijn dorp te bouwen en een aantal van zijn kinderen in Kathmandu te laten wonen en studeren. Ook enkele van zijn reisdeelnemers hebben hem hierbij geholpen. Bovendien is er een hulporganisatie door de reisorganisatie opgezet die kinderen van hun medewerkers ondersteunt en voor RB's jongste zoon wordt door hen gezorgd.
Maar Raj Bahadur heeft niet minder dan zeven kinderen. We zullen een overzicht maken van de familie om een en ander in de gaten te kunnen blijven houden.

Het gaat om een Newari familie, waarvan de wortels in de Kathmandu vallei liggen. Enkele generaties terug zijn ze naar Dolakha getrokken. Raj Bahadur vertelt me dat zijn familie hindoe is. Ik moet lachen en zeg: Maar ik heb jou nog nooit enige hindoeïstische religieuze handeling zien verrichten." "Klopt, antwoordt hij, "dat is nou niet echt wat ik graag doe." Hij is een uitzondering in dit opzicht, maar niettemin een zeer gerespecteerd persoon. Dat was al zo tijdens onze gezamenlijke reizen, toen hij nog maar half zo oud was als nu. Er ging altijd een zekere rust en waardigheid van hem uit en dat is nog zo. 

-Raj Bahadur is nu 51 jaar oud: trekking gids en landbouwer. Hij woont het grootste deel van het jaar in Kathmandu, gidst ongeveer zes reizen per jaar voor een en dezelfde reisorganisatie. De meeste in Nepal in maart t/m mei en september t/m november, maar in de zomer ook in Noordwest-India. Afgelopen zomer was er geen werk voor hem in India. Hij maakt zich daar ernstige zorgen over en ook of er dit jaar genoeg werk voor hem zal zijn in Nepal, gezien alle problematiek.  

-Zijn vrouw is 54 jaar: zij woont in hun dorp Kumarigaon. Ze zorgt voor het familiehuis en bewerkt het land. Ze klaagt altijd een beetje, want ze denkt dat Raj Bahadur het er een beetje van neemt als hij niet bij haar in het dorp is.

-Zijn zuster is 44 jaar: zij is ongehuwd en woont in Kathmandu. Ze zorgt voor RB's kinderen en gaat af en toe naar het dorp om daar haar schoonzuster te helpen. Volgens Raj Bahadur is ze te klein van stuk om een echtgenoot te vinden, maar dat is onzin. Ze is helemaal niet zo erg klein voor een Nepali. Het is gewoon niet zo geaccepteerd om alleenstaande te (willen?) zijn in haar cultuur.


1. Zijn  oudste dochter is 28 jaar: zij is getrouwd en woont onafhankelijk met haar man en dochter in Kathmandu.

2. Zijn tweede dochter is 26 jaar: ook zij is getrouwd en woont onafhankelijk met haar man in een dorp nabij Rolwaling. Zij hebben twee zoons.

3. Zijn derde dochter is 21 jaar: zij is niet getrouwd, maar woont onafhankelijk in Bengalore, India, waar ze studeert en werkt als assistent arts. Zij is de trots van de familie omdat de geneeskunde in hoog aanzien staat en omdat ze geheel onafhankelijk is (ook al stuurt Raj Bahadur haar soms wat zakgeld).


4. Zijn vierde dochter is 20 jaar: zij studeert business management aan de 'universiteit' in Kathmandu. Zij doet het meest in de huishouding in Kathmandu, geholpen door haar jongere zus van 16.

5. Zijn oudste zoon is 18 jaar: hij studeert financieel management aan dezelfde 'universiteit' als zijn oudere zus. Zij denkt dat hij erg knap is. In ieder geval helpt hij zijn vader om de administratie van alle bouwwerk-zaamheden en de schulden bij te houden. Vreemd genoeg heeft niemand hem er ooit op gewezen dat het misschien handig zou zijn om in plaats van handgeschreven lijsten, de zaken in zijn computer in Excell op te slaan.

6. Zijn jongste dochter is 16 jaar: zij gaat naar 'high school' in Kathmandu. Raj Bahadur vindt dat ze een beetje moeilijk te controleren is. Ze doet de dingen nu eenmaal graag op haar manier (misschien zoals haar tante).

7. Zij jongste zoon is 10 jaar: hij verblijft in Kathmandu in het hostel van de hulporganisatie en gaat naar hun school. Hij is erg verlegen en vind het niet zo makkelijk om met volwassenen te praten. Op school gaat het goed, maar hij heeft het moeilijk in het hostel.

-Zijn oudere broer is 60 jaar: Hij is RB's naaste buur in Kumarigaon. Hij past op RB's huis en zijn vrouw, als deze afwezig is. Zijn eigen huis is totaal ingestort. De broer heeft een zoon en een kleinzoon van 10 jaar (Hij en RB's 10 jaar oude zoon zijn elkaars beste vrienden).

-Zijn neef is ook naaste buur in het dorp. Ook zijn huis is geheel ingestort. Zijn zoon, RB's achterneef, heeft ook veel voor dezelfde reisorganisatie gewerkt, maar hem is het nooit gelukt om tot de centrale staf te gaan behoren. Nu is hij buseigenaar in Charikot. Op de terugweg hebben we daar in een hotel overnacht en hebben bij de achterneef en zijn familie gegeten.

De dorpshoofdman tenslotte is 75 jaar. Hij kwam in RB's huis op bezoek op beide dagen dat ik er heb verbleven. Raj Bahadur denkt erover om als hij niet meer kan gidsen, zich terug te trekken in zijn dorp en weer landbouwer te worden. Ik denk dat hij met zijn ervaring een goede opvolger van deze oude hoofdman zou zijn.

Het nieuwe huis in Kathmandu

Het eerste dat Raj Bahadur me wilde laten zien was hoe hij woont in Kathmandu samen met zijn kinderen, zijn twee dochters van 20 en 16 en zijn oudste zoon van 18 jaar. Soms verblijft ook zijn zuster van 44 bij hen. Het is drie kwartier wandelen van mijn hotel, in een buurt die tussen twee hoofdwegen ligt maar toch rustig is. "Kijk", zegt hij als we er bijna zijn, "dat is mijn huis, dat gele. Ik heb het pas gebouwd, na de aardbevingen. Het heeft drie maanden geduurd." Ik ben verbaasd, het ziet er prima uit. De buurt is niet erg welvarend. Er zijn alleen maar voetpaden en er ligt veel vuilnis buiten. Maar het is een solide splinternieuw huis van drie verdiepingen. "Mijn neef die veel van huizen bouwen weet, heeft me geholpen en de kinderen hebben ook hard gewerkt. Hier op dit veldje hebben we in die tijd in tenten geslapen. Altijd moest er iemand de wacht houden om op onze spullen en het bouwmateriaal te passen. We hebben onder dit afdakje achter het huis gekookt. Ik wilde dit huis bouwen, omdat ik al een paar jaar geleden geld van een reisdeelnemer heb gekregen en dit stukje grond heb gekocht. Nu hoef ik geen huur meer te betalen voor mezelf en m'n kinderen, zolang ze hier studeren. En ik heb de onderste twee verdiepingen verhuurd voor in totaal 8.000 NRS (USD 75) per maand, genoeg om eten van te kopen." 

LB's gele huis in Kathmandu

We lopen de trap op naar drie keurig schone kamers op de derde verdieping. Helemaal boven is in een hoekje van het trappenhuis een kookplaats met een gasstel en op het dakterras een mooie aanrecht. "Hier komt een keuken, ik ga er nog raamwerk omheenbouwen met een doorzichtig golfplaten afdak" Het uitzicht is fraai. Raj Bahadur wijst op de kippen die door de naburige tuinen zwerven: "Daarvan zijn er acht van ons. Ik ga een ren voor ze aanleggen en een afdakje, want daar kunnen ze niet blijven als de buren die grond gaan gebruiken. Op het oplopende stukje land gaan we groente kweken."
Terwijl zijn dochters het avondeten klaar maken, laten Raj Bahadur en zijn zoon de administratie zien. "Hier is de gemeenteverordening die toestemt in de bouw van het huis." Er is een wardnummer en een code, maar geen adres? "Deze gegevens zijn genoeg om ze precies te laten weten om welke plek het gaat. Een echt postadres volgt als we onze eigen elektra en wateraansluitingen krijgen. De aanvragen zijn ingediend. Nu zijn we verbonden via de aansluitingen van de buren, tegen betaling natuurlijk." De waarde van het stukje land hier is ongeveer USD 9.000. Van de totale bouwkosten van 20.000 USD is de helft tegen 10-15% rente geleend geld. Het huis en de grond zouden nu bij verkoop samen 1/3 winst opleveren. Raj Bahadur heeft het echter nog enkele jaren nodig om zijn studerende kinderen in Kathmandu te laten wonen. Normaal gesproken zou hij van zijn jaarlijkse verdienste in het toerisme de aflossing wel kunnen betalen. Maar komend voorjaar komt de herbouw van zijn dorpshuis daar bij, inclusief onverwacht stijgende prijzen. Na de burgeroorlog en de aardbevingen vreest iedereen dat het Madeshi conflict in de Terai en de hieruit resulterende prijsstijgingen de toeristenindustrie opnieuw een gevoelige klap gaan geven. Raj Bahadur ziet een bui hangen. Hij vreest dat hij komend seizoen minder werk zal kunnen vinden en dat hij zonder hulp het nieuwe huis meteen weer zal moeten verkopen. Zelf zou hij het niet erg vinden zich weer in Kumarigaon te vestigen en het boerenbestaan weer op te pakken, maar op niet al te lange termijn zou op deze manier de studie van zijn kinderen in gevaar komen. 

De Kathmandu vallei

Tijdens mijn bezoek ben ik op verschillende vertrouwde plekken in de vallei gaan kijken hoe de toestand na de aardbeving is. 

Svayambunath, de 'apentempel', ligt in het westen tegen Kathmandu aan. Het voornamelijk boeddhistische monument is nog grotendeels intakt. Men zegt dat er een meer was in het dal en dat de heuvel met de stupa erop spontaan zijn verrezen op de plek waar de bodhisattva Avalokiteshvara een lotus in het meer liet neerdalen. Het meer zou zijn leeggelopen omdat 'collega'bodhisattva Manjushri met zijn zwaard een kloof in de omringende heuvel heeft geslagen. Volgens hindoes is het de grote god Shiva geweest die dit sterke staaltje met zijn drietand heeft verricht. Het heiligdom is een pelgrimscentrum en gewoonlijk zeer drukbezocht, maar deze keer heb ik er vrijwel alleen rondgelopen. 

Bodhnath voor en na

Bodhnath, de andere grote stupa ligt wat verder buiten de stad in het noordoosten. Deze is nog veel groter. Er omheen wonen veel Tibetaans boeddhisten, die zich in de vallei hebben gevestigd, Tibetaanse vluchtelingen en ook veel Sherpa's. Ze lopen kloksgewijs rond het monument. Hier hebben de aardbevingen scheuren in de eivormige koepel veroorzaakt. Men heeft de vierkante 'kast met de ogen en de trapsgewijs oplopende punt tijdelijk afgebroken, omdat gevreesd werd dat hij omlaag zou storten. Inmiddels is de herbouw alweer gestart. Interessant is hoe de verticale as van de stupa er bovenuit steekt. De stupa stelt de wereld als oerberg voor en daarin zit natuurlijk zoals het hoort de axis mundi (wereldas).

Bhaktapur geruïneerde huizen vervangen door noodonderkomens

Raj Bahadur en ik zijn samen in Bhaktapur en Patan op bezoek geweest. Samen met Kathmandu zelf zijn het de oude koningssteden van de vallei. Het waren tot de vorming van de huidige staat Nepal drie stadstaatjes waarvan de vorsten wedijverden in tempelbouw. In Bhaktapur was ik blij verrast de Nyatapola pagoda tempel, met zijn vijf oplopende daken de grootste ter wereld, nog in volle glorie bewaard te zien. En ook de Taleju tempel en de tempels van Tachupal Tole staan er nog. Op Durbar square zijn echter een paar tempels verdwenen en elders in de stad zijn ook talrijke huizen ingestort en vervangen door golfplaten noodonderkomens.

Patan Durbar Square voor en na

Ook het koningsplein van Patan is tempels kwijt, maar de beroemde gouden tempel, eigenlijk een Newari boeddhistische vihara (klooster), is er nog. Tegen onze verwachting was het museum van Patan open, ook al deed de generator en dus de verlichting het niet. 75% van de ten toon gestelde objecten waren in duisternis gehuld. De toegangsprijs is voor toeristen NRS 600 (voor Nepali NRS 80). Ik had een beetje de smoor in dat we zo weinig konden zien. Half als grapje, maar ernstig kijkend, wendde ik me bij vertrek tot de cassier. "Alles goed en wel meneer, maar ik heb deze keer niet meer dan een kwart van uw collectie kunnen zien. Ik wil dus graag drie kwart van de toegangsprijs terug." Ik had erg veel moeite mijn verbazing te verbergen, toen de man antwoordde: "Vanzelfsprekend, neem me niet kwalijk meneer" en meteen 450 NRS uittelde. 

Het dorpshuis in Kumarigaon

Na een paar dagen in Kathmandu zijn we naar Raj Bahadurs dorp gereisd, 12 uur in de locale bus. Het eerste deel volgde de Arniko Rajmarg, de hoofdweg naar Tibet, waar de grens sinds de aardbevingen  gesloten is vanwege gevaar voor aardverschuivingen en steenlawines. Bij Lomosangu bogen we af naar het oosten naar de districtshoofdstad Charikot. Charikot is tevens de nieuwe naam voor het  hele district, maar iedereen gebruikt nog de oude naam Dolakha. Na Charikot splitst onze weg zich opnieuw af. Nu naar het noorden, naar Si(ri)ngeti, is de weg ongeasfalteerd. Vervolgens wordt het een modderig hobbelpad om Kumarigaon te bereiken.
Lange ritten in de locale bussen zijn altijd een marteling voor me. Dat is niet zozeer omdat de 32-zits bussen wel 100 mensen vervoeren, waarvan een groot aantal op het dak. De meeste mensen in Nepal zijn zo aardig en vriendelijk dat het totaal geen bezwaar is om dichtbij ze te zijn. En wanneer een moeder haar kind bij je op schoot zet, is dat natuurlijk een niet te weigeren eer. In onze bus gingen behalve twintig zakken rijst van elk dertig kilo ook twintig dozen met elk vijftig ééndagskuikens mee. Mijn probleem is dat mijn benen te lang zijn en als ze niet voortdurend tegen de stoel voor me aanstoten, zitten ze evengoed zo klem dat ik bijna niet van positie kan wisselen. Van ontspanningsyoga heb ik nog te weinig kaas gegeten om met dit probleem goed om te gaan. 

Het dorp Kumarigaon is eigenlijk een 'ward', de kleinste bestuurlijke eenheid van ongeveer 150 verspreid gebouwde huizen. Circa tien wards vormen een 'VDC' en het district Dolakha bestaat uit honderdenvijf VDCs.
Raj Bahadurs huis lag oorspronkelijk een paar honderd meter van het voornaamste voetpad van het gebied.
Toen dit pad geschikt gemaakt werd voor autoverkeer, heeft hij wat land uitgewisseld met zijn broer en een nieuw huis vlakbij de weg gebouwd. Dit huis ligt nu vlak onder een bron en een wasplaats. En van de bron tapt hij met een slang water af, zodat zijn huis een van de weinige in het dorp is met eigen stromend water. Het nieuwe huis had drie verdiepingen, de bovenste twee van hout en de middelste verdieping had een balcon. Het dak was van grote platen leisteen. Raj Bahadur was erg trots op het huis. Zo'n fraai traditioneel huis heeft hij zich kunnen veroorloven van jarenlang gespaard geld van zijn gidsenwerk. Het huis ligt op een halve hectare en een stukje verderop bezit hij nog vier hectares. Hij heeft een koe, twee kalveren, twee geiten en een paar kippen. Ongewenst wonen er ook veel muizen bij hem in huis en ook rupsen, waarvoor zijn vrouw, die het allemaal runt, allergisch is.
Voor mij werd een oude expeditietent op de binnenplaats opgezet. Voor en na het avondeten dronken we een paar glazen rakshi. Bijna overal in Nepal wordt zo'n beetje hetzelfde gegeten, dahl baat en tarkaari (linzen, rijst en groenten), maar het smaakt overal weer een beetje anders. De eerste keren dat ik in deze streken kwam had ik moeite om het door m'n keel te krijgen, nu geniet ik ervan, altijd benieuwd hoe het deze keer gaat smaken. Naar mijn idee is iedere dag minstens één dahl baat maaltijd eten de beste manier om hier gezond te blijven. De een na de ander kwamen er buren langs bij Raj Bahadur om thee of rakshi te drinken. Zijn broer en neef, verschillende andere buren en de dorpshoofdman. Allemaal kwamen ze even kennis maken en kijken hoe het gaat. De volgende dag is er minder blij nieuws in het dorp. Een jongeman is in zijn eigen kukuri gevallen en heeft een diepe wond tussen ribben opgelopen. Een kukuri is een traditioneel Nepalees hakmes, dat sommige mensen nog altijd bij zich dragen. De gewonde is naar de medische post in Singeti gebracht.  

 

Na de aardbevingen

Op 25 en 26 april 2015 vonden in Nepal de zwaarste aardbevingen sinds eeuwen plaats, 7.8 en 6.9 op de schaal van Richter. Het zwaarst troffen ze het gebied ten zuiden van Lamjung Himal, in het bijzonder Gorkha en Sindupalchok. Er vielen naar schatting 8.000 dodelijke slachtoffers en nog het tien- of twintigvoudige aan gewonden. Op 12 mei was er nog een heel ernstige schok, 7.4 op de schaal van Richter, veel meer naar het oosten en dichterbij de Tibetaanse grens. Deze trof vooral Dolakha. Hier waren veel minder dodelijke slachtoffers. In beide gevallen was er schade in de wijde omtrek, ook in de Kathmandu vallei. Door de eerste schokken werd  het dorp Langthang door een enorme steenlawine volledig bedolven.

RBs dorpshuis voor en na

In Kumarigaon zijn vele kleine huizen geheel ingestort. Andere huizen staan nog voor een deel overeind, maar de muren zijn zo ernstig gescheurd en uit het lood dat ook deze huizen moeten worden gesloopt en helemaal opnieuw opgebouwd. Van Raj Bahadurs nieuwe huis zijn twee verdiepingen verdwenen. De benedenverdieping bestaat nog, maar zal ook moeten worden afgebroken en herbouwd. Tijdelijk heeft men het dak verlaagd en al het houtwerk van de ingestorte verdiepingen daaronder opgeslagen. Slechts één kamer is in gebruik als tijdelijke keuken. Een golfplaten (half-cilindrische) 'conset hut' dient nu als slaapkamer. Van de twee verdiepingen van het toilet en badkamer plus opslaggebouwtje is ook nog maar één verdieping over. Raj Bahadur wil slechts twee verdiepingen van het huis weer opbouwen en schat de totale kosten op circa 6.000 USD. Overigens zijn vlak naast het huis van Raj Bahadur de huizen van zijn broer en zijn neef volledig ingestort.

Huizen van RB's broer en neef

Kort na de aardbevingen zijn er door de Nepalese regering in samenwerking met het internationale Rode Kruis golfplaten noodonderkomens beschikbaar gesteld. Verder hebben de mensen in de getroffen gebieden financiële noodhulp gekregen in drie stadia: eerst heeft men ter waarde van 20 USD uitgekeerd gekregen voor voedsel; nog eens 150 USD is er gegeven voor directe overleving; en tenslotte heeft men 100 USD gekregen voor extra kleren en dekens om de winter door te komen. Voor de toebedeling van deze noodhulp zij de meest recente administratieve gegevens gevolgd. Deze hadden betrekking op het 'nieuwe' voorschrift dat ieder zelfstandig huis een eigen apart toiletgebouw dient te hebben, waarvoor van overheidswege een kleine subsidie is gegeven. Nu is simpelweg aan ieder zelfstandig familielid die in het bij het toilet horende huis is ingeschreven is, een noodhulpkaart uitgereikt. Dat wil zeggen in Raj Bahadurs familie één voor hemzelf en een voor zijn ongehuwde zuster. Per kaart zijn de bovengenoemde bedragen uitbetaald. Voor de herbouw van de huizen wordt per te herbouwen huis geld beschikbaar gesteld aan het familiehoofd. Het zal gaan om maximaal USD 500, opnieuw in drie stadia uit te keren. Daarvoor is echter eerst een vaststelling van de daadwerkelijke schade door een regeringsvertegenwoordiger nodig, die in principe binnen een jaar na de bevingen moet plaatsvinden. In Kumarigaon zijn de meeste mensen daarom nog niet met herbouwen begonnen. Men wacht tot na de "assessment" in het voorjaar. Alleen sommigen huizen dichtbij de weg worden toch al herbouwd omdat men er zo snel mogelijk winkeltjes wil openen om weer cash inkomsten te krijgen. De meesten zullen straks min of meer tegelijk met hun huizenbouw beginnen, zodat de prijzen van bouwmateriaal, vooral cement, en van professionele arbeidskrachten zoals loodgieters en timmerlieden, hoog zullen oplopen. Daarnaast hebben de grensblokkades de prijzen opgedreven. De overheidsbijdrage van USD 500 zal voor de meeste families slechts tien of twintig procent van de kosten dekken.

Het persoonlijke Nepal project
Het is duidelijk dat Raj Bahadur, zelfs als het lukt om aan het werk te blijven in het toerisme, niet zonder hulp zowel zijn schuld en rente in Kathmandu kan betalen als geld opzij leggen om zijn dorpshuis te herbouwen. Ik wil proberen hem die hulp althans gedeeltelijk te bieden. Daarom aan iedereen die geïnteresseerd is de uitnodiging om dit persoonlijke project te ondersteunen door een bijdrage te storten op onze privé bank- rekening nr. NL91 INGB 0004645555, F.Erdmann e/o M.D. van Houten, Amsterdam. Via deze blog zal ik u op de hoogte houden van de stortingen en bestedingen, en de voortgang van het leven van de familie van Raj Bahadur zoals die daardoor wordt mogelijk gemaakt. 

*Omdat via deze 'blog' persoonlijke informatie publiekelijk wordt gedeeld, heb ik om redenen van privacy en veiligheid pseudoniemen gebruikt voor de naamgeving van mijn vriend en zijn dorp.